Στο Βουκουρέστι ήρθε αντιμέτωπος με το κυκλοφοριακό χάος και τα κορναρίσματα των ανυπόμονων οδηγών, έξω από τη Βάρνα αποθανάτισε μισοτελειωμένα κτίρια από την εποχή του κουμμουνισμού, είδε με τα μάτια του την φτώχεια αλλά και την ζεστασιά που εκπέμπουν τα πρόσωπα των ανθρώπων σε χωριά που βρίσκονται κατά μήκος βουλγαρο-ρουμανικών συνόρων και με το φωτογραφικό του φακό αποθανάτισε τα διαφορετικά σύνορα που ενώνουν και χωρίζουν τα Βαλκάνια.
Ο λόγος για τον 55χρονο Βέλγος προγραμματιστής από την Γάνδη και φοιτητής φωτογραφίας Thierry Vanlee που εδώ και ενάμιση μήνα κάνει τον γύρο των Βαλκανίων με ποδήλατο. Φιλοδοξεί να αποθανατίσει ανθρώπους, κτίρια, κουλτούρες αλλά και καθημερινές στιγμές, καταπίνοντας 7.500 χιλιόμετρα, κάνοντας ορθοπεταλιές περίπου 412 ώρες σε 100 μέρες. Μέχρι σήμερα είχε επισκεφθεί τα Βαλκάνια μόνο για επαγγελματικούς λόγους, ξοδεύοντας τον λιγοστό χρόνο του εκεί σε ξενοδοχεία, γραφεία και συναντήσεις εργασίας σε εστιατόρια, χωρίς να καταφέρει να τα «ζήσει».
«Λέγονται και ακούγονται πολλά για τα Βαλκάνια. Και ήθελα να διαπιστώσω από κοντά τι είναι τα Βαλκάνια. Να τα ανακαλύψω και να καταλάβω ποια τμήματα ανήκουν πραγματικά στα Βαλκάνια και ποια όχι. Μην ξεχνάτε ότι στην πατρίδα μου, οι Βούλγαροι και οι Ρουμάνοι είναι περίπου 10.000 και αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες ομάδες πολιτών μη βελγικής καταγωγής» λέει στο ethnos ο 55χρονος ποδηλάτης από τη Θεσσαλονίκη όπου έκανε στάση, οδηγώντας προηγουμένως 80 χλμ μέσα στη βροχή. «Δεν κινδύνευσα μέχρι στιγμής ούτε και φοβήθηκα και θα ξανάρθω οπωσδήποτε στα Βαλκάνια» προσθέτει.
Αν και από το κείμενο δεν αναφέρεται μέχρι στιγμής παρουσία του στην ελληνική Θράκη μας, αυτή δεν θα πρεπει να αποκλείεται με βάση τις αναζητήσεις του Βέλγου ποδηλάτη. Ξεκινώντας από την πόλη γερμανική πόλη Πάσσαου που είναι κοντά στο ευρωπαϊκό δίκτυο ποδηλατικών διαδρομών διέσχισε μεταξύ άλλων την Μπρατισλάβα, το Βουκουρέστι, το Βελιγράδι την Σόφια και τηνν 38η μέρα έκανε στάση στη Θεσσαλονίκη.
Όταν ανακοίνωσε στους φίλους του του την απόφασή του να ταξιδέψει στα Βαλκάνια η πρώτη αντίδρασή τους ήταν: ‘Είναι πολύ επικίνδυνα εκεί. Πρόσεχε ιδιαίτερα τους Ρομά’. «Για να είμαι ειλικρινής, όμως, δεν συνάντησα κανένα πρόβλημα». Αντίθετα, ο 55χρονος ποδηλάτης δείχνει ενθουσιασμένος με την παλιά Θεσσαλονίκη και τις ορθόδοξες εκκλησίες. «Επιβλητική η Αγία Σοφία! Αν και κουβαλούν τεράστια ιστορία, δείχνουν πολύ καινούργιες οι εκκλησίες». Δηλώνει εντυπωσιασμένος για την ρουμανική πόλη Τιμοσουάρα αλλά και από τα τοπία και τους ανθρώπους στη Βουλγαρία και την Ρουμανία. «Οι περισσότεροι άνθρωποι που συνάντησα στα Βαλκάνια μέχρι στιγμής είναι αρκετά φιλικοί, κοινωνικοί και ζεστοί-χαρακτηριστικά που δεν συναντάς εύκολα στην Κεντρική Ευρώπη». Αρνητική εντύπωση του έκαναν τα πεταμένα πλαστικά και σκουπίδια στους δρόμους της Σερβίας και της Ρουμανίας με την εικόνα να βελτιώνεται στη Βουλγαρία και στην Ελλάδα.
Ακολουθώντας αυστηρό πρόγραμμα καθημερινά ξυπνά στις 7 το πρωί και μία ώρα αργότερα ξεκινά το ταξίδι του με το ποδήλατο μέχρι και τις 4 το απόγευμα αναπτύσσοντας ταχύτητες 23 χιλιομέτρων ανά ώρα. Πραγματοποιεί λιγοστές στάσεις και διαλείμματα που δεν ξεπερνούν τα 30 λεπτά καθημερινά. Σε κάθε πόλη που κάνει στάση μπαίνει σε παραδοσιακές ταβέρνες, μικρά μαγαζιά και καφέ και δεν χάνει ευκαιρία να μιλήσει και να γνωρίσει τους ντόπιους. Δοκιμάζει τοπικές κουζίνες και αποθανατίζει καθημερινές στιγμές, προσπαθώντας να μπει στο πετσί των Βαλκανίων.
Πώς όμως αποφάσισε να κάνει το γύρο των Βαλκανίων; Όπως εξηγεί, τα Βαλκάνια αποτελούνται από έναν μεγάλο αριθμό «συνόρων» που ήταν και εξακολουθούν να είναι πηγή αναταραχής (ακόμη και πολέμου) στην περιοχή. Ποιός είναι, όμως, ο αντίκτυπος των υφιστάμενων «συνόρων» όπως: εθνικά σύνορα (μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας), φυσικά σύνορα (Δούναβης, βαλκανικά βουνά, Καρπάθια όρη…), θρησκευτικά σύνορα (Χριστιανισμός, Ισλάμ,…), εθνικά σύνορα (Κροάτες, Σέρβοι, Ρομά, …..) και τα «σύνορα» από το παρελθόν όπως το Σιδηρούν Παραπέτασμα; αναρωτιέται για να απαντήσει λίγο μετά: «Η φιλοδοξία μου είναι να καταγράψω φωτογραφικά εάν, πώς και σε ποιο βαθμό υπάρχουν αυτά τα «σύνορα» και πώς επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των «βαλκανικών» λαών».
Από την άλλη, όπως λέει, τα Βαλκάνια βιώνουν δημογραφική πτώση μετά την πτώση του σιδηρούν παραπετάσματος. «Τα Βαλκάνια έχουν χάσει το ένα τέταρτο του πληθυσμού τους από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Η τελευταία απογραφή που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 2021 δείχνει μείωση του πληθυσμού κατά 10% μόνο τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Και όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι ορισμένες βαλκανικές χώρες θα μειώσουν τον πληθυσμό τους πάνω από 50% έως το 2050. Ο αντίκτυπος της ερήμωσης είναι σημαντικός στην κοινωνική υγεία, την οικονομική ανάπτυξη, την υγειονομική περίθαλψη και τη συνολική σταθερότητα της περιοχής. Στόχος μου είναι να αποτυπώσω φωτογραφικά τον αντίκτυπο αυτής της δημογραφικής παρακμής».
Τα Βαλκάνια, όπως λέει ο Βέλγος ποδηλάτης, είναι μακριά αλλά ταυτόχρονα και κοντά. «Αν και χιλιομετρικά δεν είναι μακριά από την υπόλοιπη Ευρώπη (απέχουν 1.200χλμ. από τη Γάνδη), εντούτοις αν τα συγκρίνουμε με την υπόλοιπη Ευρώπη εκτιμώ ότι υπάρχουν πολλές διαφορές ιδιαίτερα σε οικονομικό επίπεδο. Αν δει κανείς τις φτωχές περιοχές στη Ρουμανία, την Σερβία, την Βουλγαρία με την κατάσταση στη Γαλλία, το Βέλγιο και την Γερμανία θα διαπιστώσει κανείς ότι τα Βαλκάνια είναι μακριά οικονομικά από την υπόλοιπη Ευρώπη. Και η αίσθησή μου είναι ότι υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι στα Βαλκάνια οι οποίοι προσπαθούν να επιβάλουν τις δικές τους πεποιθήσεις σε ανθρώπους με άλλες κουλτούρες και ταυτότητες.
Μια ακόμη διαφορά που παρατηρεί στα Βαλκάνια σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη είναι η απουσία ζώνης ελεύθερης κυκλοφορίας της γνωστής ως ζώνη Σένγκεν. «Στην Ευρώπη όταν μετακινείσαι από το Βέλγιο στη Γαλλία δεν καταλαβαίνεις ότι περνάς σύνορα. Αντίθετα, στα Βαλκάνια πρέπει να επιδείξεις την ταυτότητά σου. Είναι αρκετά εμφανή τα σύνορα στα Βαλκάνια. Παρόλα αυτά η φύση, οι άνθρωποι μοιάζουν ίδια. Περνώντας από την Βουλγαρία στην Ελλάδα δεν κατάλαβα πολλές διαφορές».
