Η 25η Μαρτίου αποτελεί μόνο το ορόσημο της επανάστασης των υπόδουλων Ελλήνων κατά των Οθωμανών. Η Ελλάδα, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, χρειάστηκε 100 και πλέον χρόνια από την πρώτη τουφεκιά της Επανάστασης, για να διαμορφωθεί.
Κι ενώ μία-μία οι ελληνικές πόλεις απελευθερώνονταν, πληρώνοντας κάποιες πολύ «βαρύ» και κάποιες λιγότερο τον «φόρο» αίματος της Επανάστασης, η Θράκη παρέμενε υπόδουλη. Στην περίπτωση της Νήσου Σαμοθράκης, μάλιστα, το 1821 γράφτηκε μία από τις πιο «μαύρες» σελίδες της ελληνικής ιστορίας, η οποία όμως παραμένει άγνωστη στους περισσότερους Έλληνες.
Έχοντας λάβει γνώση των επαναστατούντων Ελλήνων στην Πελοπόννησο, οι Σαμοθρακίτες άρχισαν να αναπτύσσουν τις δικές τους αντιστασιακές δράσεις. Οι επαναστατικές ενέργειες εκδηλώθηκαν από τοπικά μυημένα στη Φιλική Εταιρεία μέλη, με την αποφασιστική ενθάρρυνση από τις περιπολίες των Ψαριανών στα βόρεια Ελληνικά παράλια, από τον Αύγουστο του 1821. Ωστόσο, έχοντας ήδη δει τους Έλληνες να επαναστατούν στη Νότια Ελλάδα, οι Τούρκοι με περίσσεια βαρβαρότητα κατέστειλαν τοπικές εξεγέρσεις σε άλλα μέρη της Ελλάδα, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Σαμοθράκης.
Το Ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης, την 1 Σεπτεμβρίου 1821, είναι ο αιματηρός επίλογος στην απόπειρα επανάστασης στο νησί, κατά την διάρκεια της οποίας οι Τούρκοι σφάγιασαν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, κατόπιν εντολής του Τούρκου υποναύαρχου Καρά-Αλή. Ο Ίωνας Δραγούμης στο έργο του «Σαμοθράκη» διασώζει και γνωστοποιεί τις λεπτομέρειες της σφαγής.
Εφτακόσιους από τους κατοίκους που είχαν καταφύγει στα βουνά, οι Οθωμανοί, τους έφεραν πίσω με δόλο, δίνοντάς τους την εντύπωση ότι θα τους δώσουν χάρη. Όμως στην τοποθεσία «Εφκάς» στο κάστρο της πρωτεύουσας, της Χώρας, τους δολοφόνησαν όλους. Επί δύο μήνες συνεχίστηκαν οι σφαγές κατοίκων του νησιού, όχι μόνο αντρών, αλλά και γυναικών μεγαλύτερων ηλικιακά των 40 ετών, αλλά και βρεφών.
Οι υπόλοιποι κάτοικοι αιχμαλωτίστηκαν, βασανίστηκαν και κατέληξαν σε σκλαβοπάζαρα κυρίως της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης. Σύμφωνα με τον Ίωνα Δραγούμη από την σφαγή ή στην σκλαβιά γλύτωσαν 33 οικογένειες.
Ο Γάλλος περιηγητής Φρανσουά Πουκεβίλ περιγράφει τα γεγονότα, με χαρακτηριστική γλαφυρότητα: «οι γυναίκες αλυσοδένονται, οι άνδρες αποκεφαλίζονται, εκτός από μερικούς που τους φυλάγουν για να τους κρεμάσουν στα κατάρτια, όταν νικητές θα μπουν στην Κωνσταντινούπολη».
Παρά την βαρβαρότητα στην καταστολή της Επανάστασης, το ολοκαύτωμα της Σαμοθράκης παραμένει άγνωστο στους πολλούς. Η τυπική αναφορά στη θυσία των κατοίκων της στην εθνική παλιγγενεσία, αναγνωρίστηκε από την Ακαδημία Αθηνών μόλις το 1980.
Εκτός την Σαμοθράκη, γνωστές είναι οι μαζικές σφαγές επαναστατούντων κατοίκων και στα χωριά του Βορείου Έβρου, Ισαάκιο, Σοφικό και Ασημένιο, ενώ μεμονωμένες σφαγές καταγράφονται σε όλη τη Δυτική Θράκη, ενώ σφαγές με μαζικό χαρακτήρα εντοπίζονται και σε Ανατολική και Βόρεια Θράκη.
Ουσιαστική η συμμετοχή της Θράκης στην Επανάσταση
Οι Θρακιώτες γεωμορφολογικά ήταν αδύνατο να πρωτοστατήσουν στα Επαναστατικά γεγονότα του ’21. Η γειτνίαση με την Κωνσταντινούπολη, η ισχυρή παρουσία Τούρκων σε κάθε γωνιά της περιοχής και η δύσκολη ανάπτυξη κλεφτοπόλεμου λόγω ομαλού εδάφους στα πεδινά, καταδίκαζαν σε αποτυχία κάθε απόπειρα εξέγερσης εν τη γενέσει της.
Τα όποια επαναστατικά κινήματα καταγράφονται τους αιώνες της Τουρκοκρατίας, είχαν τοπικό χαρακτήρα και γρήγορα «καταπνίγονταν» από τους κατακτητές. Ωστόσο, οι Θράκες δεν επαναπαύτηκαν: πολλοί ήταν όσοι έγιναν μέλη της Φιλικής Εταιρείας κι αρκετοί νέοι υπήρχαν Ιερολοχίτες, ενώ αρκετοί συμμετείχαν σε εξεγέρσεις στη Νότια Ελλάδα ή «ζυμώσεις» του επαναστατικού κλίματος από το εξωτερικό.
Τα βασικά κέντρα ανάπτυξης επαναστατικού έργου στη Θράκη (δυτική, ανατολική και βόρεια) ήταν κυρίως η Σωζόπολη, η Αδριανούπολη και η Αίνος, ενώ δεν έλειψε η συμμετοχή στον επαναστατικό αναβρασμό κι από περιοχές της δυτικής Θράκης, όπως η Μαρώνεια κι η Μάκρη.
Ονόματα Δυτικοθρακιωτών που συμμετείχαν ο καθένας με δικό του τρόπο στην Επανάσταση του ’21 είναι: Μητροπολίτης Μαρωνείας Κωνστάντιος, αρχιδιάκονος Ιωαννίκιος Μαρωνείας, Παναγιώτης Μηχανίδης Μαρώνεια, Αθανάσιος Καραμπελιάς Κορνοφωλιά Έβρου, Μαριγώ Σαραφοπούλου Λάβαρα, Γεώργιος Δημητρίου Ξάνθης, Ανδρέας Ματσιάνης Λάβαρα, Γεώργιος Γεβίδης Μαρώνεια, Άγγελος Κίρζαλης Κομοτηνή, Σταύρος Κομπένος Κομοτηνής, Γεώργιος Λιόλογλου Ισαάκιο, Γεώργιος Γιαννακούδης Κορνοφωλιά, Ευάγγελος Ματσιάνης Λάβαρα, μεταξύ άλλων.
Πηγή: https://www.xronos.gr/
