Επέτειος: Η Θρακιώτισσα χορογράφος της τελετής των Παραολυμπιακών τoυ 2004

Γράφει ο Γιάννης Γιαγκίνης 

–  Ήταν 17 Σεπτεμβρίου του 2004. Τα φώτα της λάμψης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας είχαν σβήσει πλέον για τα καλά, αλλά μια άλλη εξίσου σημαντική διοργάνωση άρχισε την συγκεκριμένη μέρα. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες. Και άρχιζε με μια τελετή που δημιούργησε από την αρχή μέχρι το τέλος της μια Θρακιώτισσα.

Η Αποστολία Παπαδαμάκη είναι χορογράφος και σκηνοθέτης. Διεθνούς φήμης. Αποφοίτησε από την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, με άριστα. Βραβεύτηκε για την πρώτη της χορογραφία με το 1ο βραβείο του διαγωνισμού Ραλλούς Μάνου. Συνέχισε τις σπουδές της στην Νέα Υόρκη με υποτροφίες του Ιδρύματος Ωνάση, Ιδρύματος Γουλανδρή, Merce Cunningham, μελετώντας νέες τεχνικές σύγχρονου χορού.

Από το 1996 ξεκίνησε να χορογραφεί με έδρα την Αθήνα. Βραβεύτηκε με το βραβείο χορογραφίας του διεθνούς διαγωνισμού του Bagnolet της Γαλλίας.Τα έργα της παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Εθνική Λυρική σκηνή, Φεστιβάλ Αθηνών, Καλαμάτας, Βέροιας κλπ (μόνο στην πατρίδα της, την Θράκη, δεν την έχουμε δει ακόμα και δεν φέρει η ίδια την ευθύνη για αυτό).

Φυσικά, πήγε και στο εξωτερικό. Έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές από τον ξένο τύπο τόσο για τα μεγάλα πολιτιστικά γεγονότα που σκηνοθέτησε-χορογράφησε, όσο και για τη δικά της έργα με την ομάδα της που παρουσιάστηκαν σε 40 φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο. Δέχθηκε παραγγελίες από σημαντικά θέατρα του εξωτερικού όπως ο η Όπερα της Άγκυρας, το Zodiak Center for New Dance στο Ελσίνκι, το φεστιβάλ του bagnolet της Γαλλίας, το Brooklyn Academy of Music της Νέας Υόρκης

Χορογράφησε–σκηνοθέτησε μεγάλα και σύνθετα θεάματα (ζωντανή μουσική, χορός, τραγούδι, πολυμέσα) όπως η Τελετή Έναρξης για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Νέων της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς στο στάδιο του Μπάντμιντον και η Tελετή Έναρξης του Πανευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ενόργανης Γυμναστικής στο Βόλο.

Ωστόσο η πιο σημαντική στιγμή της, όπως και η ίδια παραδέχεται, είναι η Τελετή Έναρξης των Παραολυμπιακων αγώνων του 2004 στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας. Με την αφορμή της συμπλήρωσης ακριβώς 10 χρόνων από αυτήν την τελετή, το ThrakiSportS σας παρουσιάζει αυτήν την «άγνωστη» σε πολλούς Θρακιώτισσα. Την Αποστολία Παπαδαμάκη. Και σας την παρουσιάζει μέσα από δικά της λόγια, όπως τα εξέφρασε σε ένα παλιότερο πορτρέτο της στο αθηναϊκό περιοδικό πόλης «Lifo», εν έτει 2008:

«Στην Αλεξανδρούπολη όπου μεγάλωσα δεν είχα καμία επαφή με την τέχνη. Η πρώτη ταινία που είδα ήταν ο Σούπερμαν Ι. Από παιδάκι ήθελα να κάνω χορογραφία -όχι χορό- χορογραφία. Δεν ξέρω πώς μου ‘χε έρθει. Μάζευα τα παιδιά της γειτονιάς και κάναμε παραστάσεις στο πεζοδρόμιο. Ήθελα να βάζω τα άλλα παιδιά να κάνουν πράγματα κι εγώ να τους λέω τι να κάνουν.

Πήγα στη Γυμναστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Δεν πίστευα πως υπήρχε περίπτωση να κάνω ποτέ το όνειρό μου να γίνω χορογράφος πραγματικότητα. Μετά έμαθα πως υπήρχε η Κρατική Σχολή Χορού στην Αθήνα κι αποφάσισα να δώσω εξετάσεις χωρίς να έχω καν κάνει χορό – εκτός από κάτι σεμινάρια. Με δέχτηκαν ως εξαιρετικό ταλέντο στη χορογραφία. Πέρασα λόγω αυτοσχεδιασμού και γραπτής έκθεσης. Τα βρήκα πάρα πολύ δύσκολα στη σχολή. Έπρεπε να αναπληρώσω πάρα πολλά χρόνια εμπειρίας και τεχνικής που δεν είχα.

Όταν τέλειωσα, έφυγα για τη Νέα Υόρκη για να συνεχίσω τις σπουδές μου στη Merce Cunningham. Δεν είχα ταξιδέψει ποτέ στο εξωτερικό. Αν δεν έχεις δει τίποτα και ξαφνικά βρίσκεσαι στο Χάρλεμ, είναι σαν να είσαι σε ένα άλλο σύμπαν. Προσγειώθηκα και νόμιζα ότι είμαι στο Blade Runner.

Για να σπουδάζω δούλευα: σερβιτόρα σε εστιατόρια, και σπικάζ ζωδίων. Υπήρχε μια γραμμή που πλήρωνες και άκουγες το ζώδιό σου σε όποια γλώσσα ήθελες. Κάθε εβδομάδα ηχογραφούσα όλα τα ζώδια στα ελληνικά.

Στη Νέα Υόρκη έκανα τη μεγάλη στροφή. Είδα ότι αυτό που μου λέγανε στην Ελλάδα, αυτό το «ξεκίνησες μεγάλη και δεν μπορείς να γίνεις χορεύτρια, μπορείς να γίνεις δασκάλα», δεν υπήρχε. Οι άνθρωποι χόρευαν και μπορεί να ήταν κουτσοί, στραβοί, άσχημοι, χοντροί, χωρίς παιδεία. Υπήρχε αυτό το «anything goes». Δεν υπήρχε ο κανόνας ότι επειδή εσύ είσαι έτσι, δεν μπορείς να κάνεις αυτό. Το θέλεις; Θα το κάνεις.

Κάποια στιγμή ένιωσα ότι στη Νέα Υόρκη υπήρχε μια τρομερή υπερπληροφόρηση από άσχετα πράγματα. Ένιωθα πως ήμουν Ελληνίδα και ήθελα να δημιουργήσω στην Ελλάδα κι από κει να βγω προς τα έξω. Να κάνω μια δουλειά που να απευθύνεται στον οποιοδήποτε.

Γύρισα το 1996 -μετακόμισα στο Μεταξουργείο πριν γίνει αυτό που είναι τώρα- κι άρχισα καριέρα χορογράφου με τη sinequanon. Ήταν πολύ ωραία χρόνια και αθώα. Είχα πάρα πολλή όρεξη να δημιουργήσω. Δεν σταματούσα πουθενά. Δούλευα στο Rocknroll σερβιτόρα κι από τα χρήματα αυτά ζούσα και χρηματοδοτούσα και τα υπόλοιπα. Δούλευα μέχρι τις 5 το πρωί και μετά πήγαινα στην πρόβα.

Μετά άρχισα σιγά σιγά να χορογραφώ για το θέατρο. Η πρώτη μου χορογραφία ήταν η Ηλέκτρα με τη Λυδία Κονιόρδου στην Επίδαυρο. Από τότε ζω με τα χρήματα που βγάζω από τις χορογραφίες μου για το θέατρο και την όπερα. Για τα δικά μου έργα υπάρχουν μόνο οι επιχορηγήσεις κι αυτές δεν φτάνουν. Το 2002 έφυγα από τη sinequanon. Είχε μεγάλο συναισθηματικό κόστος αυτό. Ήταν σαν οικογένειά μου. Καλλιτεχνικά όμως είχα πλέον φτάσει εκεί που μπορούσα να φτάσω. Μετά άρχισα τη δική μου ομάδα, την Quasi Stellar. Σημαίνει «σχεδόν αστρικό».

Πάντα με ιντριγκάρει το ανθρώπινο στοιχείο στα έργα μου. Θέλω να νιώσω πως παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια ποιητική γραφή στην παράσταση, οι θεατές μπορούν να ταυτιστούν με τους χορευτές: πως δεν είναι «οι τέλειοι» -πάντα νέοι, όμορφοι και καταπληκτικοί. Γι’ αυτό και δεν δουλεύω μόνο με χορευτές αλλά και με ηθοποιούς, με μουσικούς…

Σιγά σιγά κάναμε ένα απίστευτο άνοιγμα στο εξωτερικό και πλέον τα τελευταία 4 χρόνια τα έργα μου The beauty Series 3 soli και Superlux περιοδεύουν ασταμάτητα. Έχουμε πάει σε φεστιβάλ στη Βραζιλία, στην Κολομβία, στην Ιταλία, στο Ισραήλ, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, στην Ολλανδία, στη Σουηδία. Είναι πολύ διαφορετικό να παίζεις στο Μιλάνο από το να παίζεις στο Ρίο ή στην Μπογκοτά. Καταλαβαίνεις τις πολιτιστικές διαφορές κάθε λαού, ασχέτως με το πόσο ενημερωμένοι είναι ή όχι. Ας πούμε, όταν παίξαμε στο Σεράγεβο, υπήρχε μια συγκίνηση. Δεν έφευγαν μετά το τέλος της παράστασης, κάθισαν μέσα στην αίθουσα άλλη 1 ώρα. Στην Αβινιόν μπορεί να σηκωθούν και να σε αποδοκιμάσουν. Μου ‘χει τύχει να ‘μαι χορεύτρια σε παράσταση του Jan Fabre και το μισό κοινό να ουρλιάζει «μπράβο!» και το άλλο μισό να πετάει ντομάτες. Το κοινό της Κορέας δεν χειροκροτεί αν δεν εμφανιστεί ο ερμηνευτής μπροστά του. Οι Άγγλοι πίνουν ποτό και μιλάνε δυνατά. Οι Κολομβιανοί είναι απίστευτα ήσυχοι.

 

Οι Παραολυμπιακοί ήταν η πιο τέλεια εμπειρία της ζωής μου. Ήταν δύσκολο να επικοινωνήσεις χορεύοντας για ανθρώπους που έχουν στερηθεί πράγματα από το σώμα τους και να ‘ναι όλο αυτό μια εμπειρία λυτρωτική. Επίσης δεν υπήρχαν χρήματα για την Παραολυμπιάδα, ήταν ένα θέαμα με 600 χορευτές που ήρθαν οικειοθελώς επειδή γουστάρανε. Και είχαμε μόνο 3 εβδομάδες προετοιμασίας. Αλλά όλοι μας θέλαμε τρελά να το κάνουμε. Δεν μπορώ να περιγράψω πώς ένιωσα όταν τέλειωσε η τελετή: Μπήκαν όλοι οι αθλητές μέσα στο στάδιο κι άρχισαν να χορεύουν όλοι μαζί και να μας φιλάνε, να μας αγκαλιάζουν».