Ανταπόκριση από την Αθήνα: Γιάννης Γιαγκίνης
– Πριν από 15 ημέρες στο ΟΑΚΑ διοργανώθηκε το 100ο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου. Για την ακρίβεια, είχαμε την 100η διοργάνωση των ανδρών, κάτι που την καθιστά ένα από τα παλαιότερα πρωταθλήματα στίβου παγκοσμίως, αφού τα αθλητικά πρωταθλήματα πολλών άλλων χωρών ξεκίνησαν αργότερα όπως της Ιταλίας (1906), Ελβετίας (1909),Φινλανδίας (1910), Αυστρίας (1911).
Είναι μια διοργάνωση που έχει πολλές θρακιώτικες πτυχές. Όχι μόνο χάρη στις συμμετοχές και τους πρωταθλητές που έχουν αναδειχθεί. Μία όλη κι όλη φορά η διοργάνωση φιλοξενήθηκε στην Θράκη. Ήταν το 1953 όταν οι αγώνες διεξήχθησαν στην Αλεξανδρούπολη. Στους αγώνες συμμετείχαν 270 αθλητές από σωματεία από όλη την Ελλάδα και την Κύπρο. Οικοδεσπότης και υπεύθυνος της διοργάνωσης, που είχε πραγματοποιηθεί 5 ως 7 Ιουνίου, ήταν ο Εθνικός Αλεξανδρούπολης. Μάλιστα, με την ομάδα του (μόνιμου τότε πρωταθλητή) Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου είχε συμμετάσχει στους αγώνες της Αλεξανδρούπολης και ο Κάρολος Παπούλιας, ο μετέπειτα γνωστός πολιτικός και νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Εκείνη ήταν επίσης η διοργάνωση όπου για πρώτη φορά στη χώρα μας οι αθλητές διέμεναν σε «αθλητικό χωριό» που απείχε ένα χιλιόμετρο από την πόλη, στο χώρο ενός παλιού στρατοπέδου.
Οι απόψεις των μελετητών διίστανται σχετικά με την απαρχή του πανελληνίου πρωταθλήματος ανδρών. Πολλοί θεωρούν τα «Τήνια» που οργάνωσε ο Εθνικός ΓΣ στην Τήνο το 1895 και άλλοι τους «δοκιμαστικούς» πριν τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς της Αθήνας το 1896. Αρκετοί επίσης υποστηρίζουν ότι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ως πρώτους τους αγώνες από το 1901 που διοργάνωσε ο ΣΕΓΑΣ. Στο πέρασμα των χρόνων όμως, οι απόψεις συνέκλιναν και τελικά επικράτησε να αναφέρονται πρώτοι αγώνες οι «δοκιμαστικοί» με στόχο τη συγκρότηση της ελληνικής ολυμπιακής ομάδας στην Αθήνα 1896. Σε μια εποχή δηλαδή που η Θράκη δεν ανήκε ακόμα στην Ελλάδα! Ωστόσο, σε εκείνους τους πρώτους αγώνες, που οργάνωσε η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων στις 9 και 10 Μαρτίου 1896 στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας, έλαβαν μέρος 45 αθλητές από έξι αθλητικά σωματεία, καθώς και ανεξάρτητοι που προέρχονταν από την Αθήνα, την Πάτρα, την Κύπρο αλλά και την… Ανατολική Ρωμυλία.
Ο ΣΕΓΑΣ ιδρύθηκε ένα χρόνο μετά και το πρώτο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα που διοργάνωσε ήταν το 1901. Διεξήχθησαν 12 αγωνίσματα και οι επιδόσεις που σημειώθηκαν στους αγώνες αυτούς έχουν καταγραφεί ως τα πρώτα πανελλήνια ρεκόρ στα αντίστοιχα αγωνίσματα. Τους αγώνες παρακολούθησαν 15.000 περίπου θεατές και το εισιτήριο κόστιζε 1 δραχμή. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι κατά την τέλεση των πανελληνίων αγώνων και για πολλά χρόνια δεν διεξάγονταν μόνον αγωνίσματα στίβου. Συμπεριλαμβάνονταν αθλήματα όπως η πάλη, η άρση βαρών, η γυμναστική και άλλα καθώς και σχολικοί αγώνες και γυμναστικές επιδείξεις.
Από το 1929 και μέχρι το 1932 ο ΣΕΓΑΣ διεξήγαγε πρωταθλήματα Βορρά και Νότου. Μάλιστα, το 1931 το πρωτάθλημα του Βορρά είχε φιλοξενηθεί στην Αλεξανδρούπολη και του Νότου στην Αθήνα, και στη συνέχεια οι νικητές συμμετείχαν στο πανελλήνιο στην Αθήνα. Αυτή τη χρονιά εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το βαθμολογικό σύστημα 3-2-1 για τους τρεις πρώτους κάθε αγωνίσματος, για την ανάδειξη του πρωταθλητή. Και το 1932 διεξήχθησαν τοπικά πρωταθλήματα, τα οποία αυτή τη χρονιά δεν ήταν δύο (Βόρειο και Νότιο) αλλά περισσότερα: Αττικοβοιωτίας στην Αθήνα, Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη, Θεσσαλίας στο Βόλο, Αν. Μακεδονίας-Θράκης στην Ξάνθη, Λέσβου, Σάμου και Χίου.
Από το 1933 οι Πανελλήνιοι αγώνες άλλαξαν μορφή και απέκτησαν πάλι αυτόνομο χαρακτήρα, καθώς από τη χρονιά αυτή αποδεσμεύθηκαν τόσο από τα τοπικά όσο και από τους βαλκανικούς. Το 1934 διεξήχθησαν για πρώτη φορά ταυτόχρονα το ανδρικό και το γυναικείο πρωτάθλημα μπροστά σε μεγάλο αριθμό θεατών και ενώ είχε προηγηθεί μια εβδομάδα πριν η πανηγυρική εορτή των 40 ετών από την απόφαση αναβίωσης των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων.
Στο πρωτάθλημα του 1935 αναδείχθηκε για πρώτη φορά πανελληνιονίκης ο μετέπειτα γνωστός πολιτικός, ειρηνιστής και βαλκανιονίκης Γρηγόρης Λαμπράκης. Στις αρχές της δεκαετίας του ’40, λόγω του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, το πρωτάθλημα δεν έγινε μέχρι το 1945 και το πρώτο μεταπολεμικά έγινε το 1946 μαζί με το αντίστοιχο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Στίβου Γυναικών και περιλάμβανε 21 αγωνίσματα. Ο Μαραθώνιος διεξήχθη για πρώτη φορά μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο ενώ προστέθηκαν τα 3000μ στιπλ στο πρωτάθλημα του 1948. Μετείχαν πάνω από 400 αθλητές, από την πρωτεύουσα και τις επαρχιακές πόλεις, για πρώτη φορά από τα ελεύθερα Δωδεκάνησα και επίσης Έλληνες από την Κύπρο και την Αίγυπτο.
Για πρώτη φορά μεταπολεμικά, το πρωτάθλημα του 1950 έγινε εκτός Αθηνών και συγκεκριμένα στο νέο γυμναστήριο «Διαγόρας» των Τρικάλων. Συμμετείχαν αθλητές από 39 σωματεία από όλη την Ελλάδα, την Κύπρο και την Κωνσταντινούπολη. Μια χρονιά χωρίς πρωταθλητή ήταν οι αγώνες του 1952, γιατί δεν τηρήθηκε ομαδική βαθμολογία! Το 1953 είχαμε, όπως προαναφέραμε, την μόνη διοργάνωση που φιλοξενήθηκε στην Θράκη.
Το 1955 πρωταθλητής σύλλογος αναδείχθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία του ο Παναθηναϊκός Α.Ο. σπάζοντας τη μακροχρόνια κυριαρχία του Εθνικού ΓΣ που επικρατούσε συνεχώς από το 1937. Η επικράτηση του ΠΑΟ αποτέλεσε την απαρχή μιας νέας κυριαρχίας, αφού οι «πράσινοι» κράτησαν την πρωτιά στο πρωτάθλημα ανδρών επί είκοσι χρόνια, ως το 1974.
Το 1956 ο Αντώνης Τρίτσης, ο μετέπειτα γνωστός πολιτικός και δήμαρχος Αθηναίων, αναδείχθηκε πρωταθλητής στο άλμα εις ύψος. Δυο χρόνια μετά είχαμε την άλλη πολύ κοντινή στην Θράκη διοργάνωση. Ο ΓΣ Δράμας γιόρταζε τα 40 χρόνια του από την ίδρυσή του και ανέλαβε την διοργάνωση στο εθνικό στάδιο της πόλης το 1958. Επίσης, άλλη μια φορά διοργανώθηκε στην Ανατολική Μακεδονία, στην Καβάλα το 1971.
Μαζί με το πρωτάθλημα των γυναικών, για πρώτη φορά από το 1946 έγινε το πανελλήνιο πρωτάθλημα του 1964. Από τότε έως σήμερα διεξάγονται ταυτόχρονα. Επίσης είναι τελευταία διοργάνωση στο Καλλιμάρμαρο, στο οποίο είχαν ξεκινήσει το 1896, αφού από το επόμενο έτος μεταφέρθηκαν στο Στάδιο Καραϊσκάκη.
Από τα εντυπωσιακότερα πρωταθλήματα αυτό του 1992 στο ΟΑΚΑ. Μεγάλα ρεκόρ καταγράφηκαν, μεταξύ των οποίων ένα παγκόσμιο ρεκόρ εφήβων (και πανελλήνιο ανδρών) στον ακοντισμό από τον Εβρίτη Κώστα Γκατσιούδη με 80.30μ. Επίσης, δύο παγκοσμίου επιπέδου πανελλήνια ρεκόρ σημειώθηκαν στο ύψος με 2,36μ από τον Λάμπρο Παπακώστα και στο επί κοντώ με 5,52μ από τον Χρήστο Παλλάκη.
Στα Τρίκαλα έγιναν τα πρωταθλήματα του 2002 αι του 2003 καθώς στο ΟΑΚΑ γίνονταν έργα για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 που φιλοξενούσε η χώρα μας. Test Event αποτέλεσε το πρωτάθλημα του 2004 για τους Ολυμπιακούς Αγώνες και προσέλκυσε το ενδιαφέρον σε πάνω από 360 Ελληνες και ξένους δημοσιογράφους.
Την μερίδα του λέοντος στα πρωταθλήματα έχει ο Πανελλήνιος ΓΣ που έχει κατακτήσει 36 φορές τον τίτλο και τον ακολουθούν ο Παναθηναϊκός ΑΟ και ο Εθνικός ΓΣ με 23. Συνολικά 10 σύλλογοι έχουν κατακτήσει… 102 πρωταθλήματα κι αυτό γιατί δύο χρονιές οι τίτλοι μοιράστηκαν (το 1901 ο Εθνικός και ο Πανελλήνιος και το 1929 επειδή δεν έγινε τελική φάση πανελληνίου πρωταθλήματος αλλά μόνο Βορρά και Νότου στις οποίες νικητές ήταν ο Εθνικός στον όμιλο του Νότου και ο ΓΣ Ηρακλής στον Βόρειο).
Στους τόπους διεξαγωγής το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα έχει φιλοξενηθεί σε 12 πόλεις της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι περισσότερες διοργανώσεις έχουν γίνει στην Αθήνα και είναι 81 με αυτήν του περασμένου Σαββατοκύριακου και ακολουθούν η Θεσσαλονίκη με 8, τα Τρίκαλα με 5 και οι άλλες πόλεις με την Αλεξανδρούπολη, την Δράμα και την Καβάλα να έχουν από μία διοργάνωση.
