Η Κομοτηναία επιστήμονας Χρύσα Γκουμπίλη βρίσκεται στο Μανάους της Βραζιλίας, την πρωτεύουσα της πολιτείας Αμαζόνας και εργάζεται στο Εθνικό Ινστιτούτο για την Έρευνα του Αμαζονίου, γνωστό ως ΙΝPA, Instituto Nacional de Pesquisas da Amazônia.
Ο Αμαζόνιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Γης. Διαρρέει τη Νότια Αμερική από τις Άνδεις ως τις εκβολές του, στον Ατλαντικό Ωκεανό. Γενικά θεωρείται ο δεύτερος μακρύτερος ποταμός στη Γη μετά τον Νείλο, με μήκος 6.400 χιλιόμετρα, αλλά παρόλα αυτά, το μήκος του ανάλογα με το πιο θεωρείται το σημείο των εκβολών, φτάνει μέχρι τα 7.000 χιλιόμετρα, οπότε και είναι ο μακρύτερος ποταμός στη Γη. Ο Αμαζόνιος όμως είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος ποταμός όσον αφορά στη μέση παροχή, που ανέρχεται σε 219.000 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο.
Ο Αμαζόνιος είναι πολύ γνωστός για την τεράστια ζούγκλα που τον περιβάλλει: Το Τροπικό Δάσος του Αμαζονίου αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα δάση του πλανήτη και συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των επιστημόνων λόγω του ποσοστού απορρόφησης του άνθρακα από τα φυτά στο έδαφος και τα ύδατα του δάσους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο τον χρόνο. Ωστόσο, το δάσος του Αμαζονίου απειλείται σε μεγάλο βαθμό από την παράνομη υλοτομία.
Στα δάση της Αμαζονίας απαντά μια ασύλληπτη ποικιλία ειδών βλάστησης. Το δάσος εκτείνεται από τα μακρόβια έλη και τους επιπλέοντες λειμώνες (νησίδες από πλεγμένα κλαδιά υδρόβιων φυτών με χώμα) στα ανατολικά, κοντά στον Ατλαντικό, μέχρι το ανώτατο υψόμετρο που αναπτύσσονται τα δέντρα στις Άνδεις. Οι φυσικοί πόροι του Αμαζονίου είναι πολλοί και ποικίλοι. Οι πρώτοι εξερευνητές προσελκύστηκαν από τα διαμάντια και το χρυσό, εξίσου σημαντικοί όμως είναι οι διάφοροι πολύτιμοι λόφοι που έχουν ανακαλυφθεί σε αυτήν την περιοχή καθώς και η εξαιρετική ξυλεία που παρέχουν η Σουιτενία, ο κέδρος του Αμαζονίου και πολλά άλλα είδη. Σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα που βασικό στόχο έχει την αξιολόγηση της βιοποικιλότητας του Αμαζονίου, εργάζεται η Κομοτηναία Χρύσα Γκουμπίλη.
Απουσιάζει εδώ και μήνες από την Κομοτηνή και την Ελλάδα, και μαζί με την ερευνητική της ομάδα εξερευνούν τα μυστικά Αμαζονίου. Η Αμερική αλλά και ο Καναδάς είναι οι χώρες στις οποίες έχει εργαστεί και στο παρελθόν. Στον Αμαζόνιο βρίσκεται από τον Απρίλιο και θα παραμείνει για τους επόμενους μήνες εκεί.
Ποιο ακριβώς είναι το αντικείμενο των σπουδών σας;
-Όταν τελείωσα τις σπουδές μου στο Χημικό του Αριστοτελείου, αποφάσισα να φύγω στη Σκωτία και να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές όπου και συνέχισα με το διδακτορικό μου. Εκεί κατάφερα να συνδυάσω τη μοριακή βιολογία με τη θάλασσα, ιδιαίτερα γενετική πληθυσμών ορισμένων ειδών όπως καρχαρίες, αχινούς, ολοθούρια, κοράλια, καλογριές. Πριν από δύο χρόνια άρχισα να δουλεύω με διαφορετικά είδη όπως καριμπού και γκρίζλις. Τώρα το επίκεντρο της βραζιλιάνικης ομάδας είναι διαφορετικό. Ήταν αυτό που ήθελα να κάνω από μικρή και τα κατάφερα.
Τι ακριβώς αφορά η έρευνα που διεξάγεται μαζί με την ομάδα σας στον Αμαζόνιο;
-Η συγκεκριμένη δουλειά με έφερε στο Μανάους, την πρωτεύουσα της πολιτείας Αμαζόνας. Εργάζομαι στο Εθνικό Ινστιτούτο για την Έρευνα του Αμαζονίου, γνωστό ως ΙΝPA, Instituto Nacional de Pesquisas da Amazônia (https://www.inpa.gov.br/). Η ομάδα μου αποτελείται από 10 άτομα, διδακτορικούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές και η υπεύθυνη ομάδας είναι η Δρ. Καμίλα Ρίμπας. Το ερευνητικό πρόγραμμα στο οποίο δουλεύω έχει ως βασικό στόχο την αξιολόγηση της βιοποικιλότητας του Αμαζονίου. Η ομάδα μας μελετά τα πτηνά και πιθήκους της περιοχής, που εκτείνεται από την ανατολική ακτογραμμή της Βραζιλίας μέχρι τη Κολομβία και τη Χιλή. Η δουλειά στο Μανάους επικεντρώνεται σε πουλιά και πιθήκους. Μελετάμε τη γενετική δομή των πληθυσμών διαφόρων ειδών, τους τύπους, μηχανισμούς και συχνότητες που μεταβάλουν διάφορα γονίδια. Αυτή τη στιγμή κοιτάμε τη συχνότητα ηπατίτιδας Β σε κάποια είδη πιθήκων, καθώς και τη φυλογενετική ανάλυση δηλαδή τη φυλογενετική ταξινόμηση κάποιων πουλιών που συναντώνται στον Αμαζόνιο.
Πως αποφασίσατε να φύγετε στο εξωτερικό και ειδικά σε ένα τόσο μακρινό μέρος;
-Στο εξωτερικό έφυγα το 2003. Επέλεξα τη Μεγάλη Βρετανία λόγω γλώσσας. Δε μπορώ να πω ότι η Μ. Βρεττανία είναι μακριά. Σε 10 ώρες ήμουν σπίτι. Τα ταξίδια στον Καναδά και τώρα στη Βραζιλία είναι μεγάλα. Ειδικά στη Βραζιλία κάνω περίπου 40 ώρες πόρτα πόρτα. Δουλειά στον τομέα μου είναι δύσκολο να βρεις στην Ελλάδα χωρίς τις απαραίτητες γνωριμίες. Στις μέρες μας τα προγράμματα και τα χρήματα είναι ακόμα λιγότερα, έτσι δε με ενοχλεί να παραμείνω στο εξωτερικό. Κατάφερα να γνωρίσω ανθρώπους με άλλα ενδιαφέροντα, προτεραιότητες, να δω μέρη που δεν περίμενα ποτέ και να εκτιμήσω αυτά που θεωρούσα δεδομένα. Ελπίζω να έχω δυνάμεις και να ταξιδέψω σε περισσότερα μέρη. Έχω εργαστεί σε διάφορες πόλεις της Μεγάλης Βρετανίας όπου ολοκλήρωσα και τις σπουδές μου, και στον Καναδά. Η Βραζιλία είναι η πρώτη μη αγγλόφωνη χώρα την οποία επισκέπτομαι.
Ποια είναι η καθημερινότητα σας εκεί;
-Είμαι πρωινός τύπος, οπότε είμαι ξύπνια από νωρίς. Εδώ ξημερώνει νωρίς (από έχεις 6:00 το πρωί) γιατί το Μανάους είναι πολύ κοντά στον Ισημερινό. Προσπαθώ να είμαι στη δουλειά νωρίς για να αποφύγω τη ζέστη (9:00 το πρωί φτάνει και έχεις 33-34 βαθμούς). Η δουλειά με κρατά στο Ινστιτούτο μέχρι έχεις 17:00 και καμιά φορά λίγο αργότερα. Μετά πηγαίνω σπίτι και πάντα προσπαθούμε να οργανώσουμε κάτι με φίλους μου. Να βγούμε για φαγητό, ένα ποτό, μια βόλτα για να αλλάξουμε παραστάσεις και να γεμίσει η μπαταρία.
Ποιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζετε; Υπήρχαν περιπτώσεις που κινδυνέψατε στο άγριο περιβάλλον του Αμαζονίου;
-Δυσκολίες υπάρχουν πάντα. Η πρώτη που συναντά κανείς σε ένα νέο κράτος είναι η γραφειοκρατεία. Η εξοικείωση με το νέο σύστημα κάθε χώρας. Σε κάποιες χώρες είναι εξοντωτική. Οι προφυλάξεις στη δουλειά μου διαφέρουν. Κάθε φορά περνώ από συγκεκριμένη εκπαίδευση. Επικίνδυνα περιστατικά υπάρχουν, αλλά είναι μέσα στο πρόγραμμα ειδικά όταν έρχεσαι σε επαφή με συγκεκριμένα είδη. Οι γονείς μου και η αδερφή μου, μου λένε πάντα να προσέχω και δε θέλω να τους ανησυχώ. Ένα αστείο/επικίνδυνο περιστατικό συνέβη πριν 6-7 χρόνια όταν ήμουν στη Νότια Αφρική για δειγματοληψία. Τότε έκανα το διδακτορικό μου και δούλευα με λευκούς καρχαρίες. Ήμασταν πάνω στη βάρκα και είχαμε γύρω μας μερικούς λευκούς. Ένας ερευνητής είχε ένα όργανο μετρητή και ήθελε να μετρήσει τη δύναμη από τα σαγόνια του καρχαρία. Ένας καρχαρίας όμως είχε πιάσει το όργανο πολύ καλά και δε το άφηνε. Αναγκαστικά ο Ράιαν (ο ερευνητής) έφερε το μετρητή κοντά στη βάρκα και προσπαθούσε να τον βγάλει από τα σαγόνια του καρχαρία. Όλα πηγαίνανε καλά και φαινόταν ότι θα αποσπούσε το μετρητή. Πριν όμως ο καρχαρίας αφήσει το μετρητή, πήδηξε και μη την ουρά του χτύπησε την πίσω πλευρά του παιδιού. Όλοι γελούσαμε με το περιστατικό, ειδικά την επόμενη μέρα όταν είδαμε τα μελανιασμένα οπίσθια και την πλάτη του.
Πότε επιστρέφετε στην Ελλάδα; Σχεδιάζετε να αναζητήσετε ξανά εργασία στο εξωτερικό;
-Στην Ελλάδα προσπαθώ να έρχομαι όσο πιο συχνά γίνεται (Χριστούγεννα, Πάσχα, καλοκαίρι). Αυτό βέβαια εξαρτάται από το πόσο μακριά βρίσκομαι και το φόρτο εργασίας. Φυσικά και θα αναζητήσω εργασία στο εξωτερικό. Δεν με ενοχλεί η απόσταση. Αυτή τη στιγμή εργάζομαι με συμβόλαιο που λήγει το Φεβρουάριο 2015. Έχω ήδη αρχίσει να κάνω αιτήσεις για την επόμενη θέση μου τόσο στο εξωτερικό, όσο και στην Ελλάδα.
Τι σας λείπει από την Ελλάδα και ειδικά από την Κομοτηνή;
-Ξεκινώ από την Κομοτηνή. Μου λείπει πάνω από όλα η οικογένεια μου, το σπίτι μου, το καλό φαγητό και οι φίλοι μου. Πρόσωπα που ξέρω ότι θα είναι πάντα εκεί με μια καλή κουβέντα και ένα χαμόγελο. Οι βόλτες στην πόλη, το χωριό μου και η παρέα που παραμένει δυνατή μετά από τόσο καιρό, γιατί κάθε φορά που επιστρέφω είναι σα να μην έχει περάσει ο χρόνος. Η Ελλάδα μου λείπει κάθε μέρα. Μερικές φορές περισσότερο, ειδικά αν βρίσκομαι πολύ μακριά. Και φυσικά η κουζίνα της. Εδώ στο Μανάους είναι ιδιαίτερα δύσκολο να βρεις ελληνικά προϊόντα ή γεύσεις, έτσι κάθε φορά που τηλεφωνώ σπίτι, δίνω και μια λίστα με φαγητά που λαχταρώ.
Μια και βρίσκεστε πιο κοντά από εμάς, θα παρακολουθήσετε αγώνα της εθνικής στο μουντιάλ;
-Δεν είμαι σίγουρη ότι θα παρακολουθήσω κάποιον αγώνα της εθνικής από κοντά. Οι αποστάσεις είναι μεγάλες στη Βραζιλία. Για παράδειγμα, ο πρώτος αγώνας ήταν στο Belo Horizonte. Από το Μανάους είναι μία απόσταση σα να λέμε Αθήνα-Παρίσι. Παρόλα αυτά αν η εθνική καταφέρει να περάσει στις επόμενες φάσεις τότε θα προσπαθήσω να βρω εισιτήρια.
