Επέτειος: Ο Θρακιώτης πρώτος νεκρός της Χούντας που εκτελέστηκε στον Ιππόδρομο (με αφορμή την εξέγερση του Πολυτεχνείου 40 χρόνια πριν)

Γράφει ο Γιάννης Γιαγκίνης

–  Χωρίς (ευτυχώς) επεισόδια, με την συνήθη πορεία που κατέληξε στην Αμερικανική Πρεσβεία, γιορτάστηκε η επέτειος 40 ετών από την αιματοβαμμένη εξέγερση του Πολυτεχνείου. Χιλιάδες κόσμου συμμετείχαν στην πορεία, την ώρα που χιλιάδες αστυνομικοί επέβλεπαν και βρισκόντουσαν σε κάθε πιθανή και απίθανη γωνία του κέντρου της Αθήνας.

Νωρίτερα, για ακόμα μία χρονιά διαβάστηκε ο κατάλογος με τα θύματα από την βίαιη καταστολή της φοιτητικής εξέγερσης από το δικτατορικό καθεστώς. Μεταξύ αυτών που ακούστηκαν είναι και τα ονόματα τουλάχιστον δύο θρακιωτών, που επιβεβαιωμένα βρήκαν σαν σήμερα πριν 40 χρόνια τον θάνατο, σύμφωνα με τα στοιχεία της πρώτης επίσημης έρευνας που διεξήγαγε για τα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973 το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.

Πρόκειται για τους Γεώργιο Γεριτσίδη, εφοριακό υπάλληλο από την Ξάνθη και Βασίλη Φαμέλλο, ιδιωτικό υπάλληλο, πολλά μέλη της οικογένειας του οποίου διέμεναν τότε στην Θράκη. Άλλωστε, ακόμα και σήμερα οι παλαιότεροι ίσως να θυμούνται την πίκρα του θείου του Άγγελου Φαμέλλου, που υπηρετούσε ως αστυνομικός εκείνη την περίοδο και για αρκετά χρόνια στην Κομοτηνή.

Ωστόσο στον κατάλογο των θυμάτων, όπως κάθε χρόνο, δεν διαβάστηκαν μόνο τα ονόματα των 23 επώνυμων νεκρών των γεγονότων του Πολυτεχνείου, αλλά συνολικά ακούστηκαν 88, περιλαμβανομένων όλων των θυμάτων του δικτατορικού καθεστώτος. Και ανάμεσα σε αυτά, πρώτο πάντα ακούγεται το όνομα ενός κομοτηναίου: του Παναγιώτη Ελή, που θεωρείται ο πρώτος νεκρός της χούντας.

Βρήκε τον θάνατο στις 25 Απριλίου 1967, δηλαδή τρεις ημέρες μετά την διενέργεια του πραξικοπήματος. Η φωτογραφία του στέκει σε μια παλιά αίθουσα του EAT/EΣA δίπλα από τον Παναγούλη, τον Mουστακλή και τον Διομήδη Kομνηνό. Οι πληροφορίες θέλουν να πυροβολήθηκε από άνθρωπο των τεθωρακισμένων στον Ιππόδρομο του Φαλήρου, όπου είχαν συγκεντρώσει οι αρχές διάφορους αριστερούς αντιστασιακούς.

Ο Παναγιώτηςς Ελής, που κατάγονταν από το Κόσμιο Ροδόπης, ήταν από τους πρώτους που συνελήφθησαν και βρέθηκε μαζί με τους συγκεντρωμένους στον (υποτίθεται) αθλητικό χώρο. Σε κάποια διαμαρτυρία του, κάποιος από τους φρουρούς σήκωσε το όπλο και με το κοντάκι τον χτύπησε θανάσιμα στο κεφάλι.

Αν και δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία, σε ένα μικρό χειρόγραφο σημείωμα είναι γραμμένες μερικές πληροφορίες: «Γεννήθηκε τον Μάη του 1922 στην Κομοτηνή. Με την κάθοδο των Βουλγάρων οργανώνεται στην αντίσταση, συλλαμβάνεται το 1942 και στέλνεται όμηρος στην Βουλγαρία. Στις αρχές του 1943 μεταφέρεται με άλλους ομήρους στο Κουμάνοβο της Σερβίας σε καταναγκαστικά έργα. Λευτερώνεται με την λήξη του πολέμου. Στο τέλος του 1946 σαν στρατιώτης μετατίθεται στο Μεσολόγγι. Από εκεί μετατίθεται με άλλους συναδέλφους λόγω των πολιτικών του φρονημάτων στο Μακρονήσι, καλοκαίρι του 1947 και έπεται συνέχεια».

Ο Δήμος Κομοτηνής έχει δώσει το όνομα του Παναγιώτη Ελή σε δρόμο της Κομοτηνής που βρίσκεται σε νέο οικισμό δίπλα στην Εκτενεπόλ, όπου συναντώνται η οδός 14ης Μαΐου με την Εθν. Αντιστάσεως μπροστά στο Κοσμόπολις Παρκ.

Στις σελίδες 37-41του τόμου ΣΤ’ του βιβλίου του Τάσου Βουρνα «Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. Χούντα, Φάκελος Κύπρου», περιγράφονται αναλυτικά οι λεπτομέρειες του θανάτου του:

«Είχαμε πια συνηθίσει τους ήχους, τις κραυγές και τις βρισιές, όταν ξαφνικά φάνηκε δύο βήματα έξω απο την πόρτα του θαλάμου ένας αξιωματικός με ροδαλό πρόσωπο καλοταισμένου μπεμπέ να κηνυγά έναν κρατούμενο, κρατώντας στο χέρι του ένα στρατιωτικό περίστροφο με σιγαστήρα.
-Τροχάδην! του φώναξε.
Ο κρατούμενος Παναγιώτης Ελής, άνθρωπος περασμένα τα 40 χρόνια του, φορούσε στα πόδια του και παντόφλες, πράγμα που τον υποχρέωνε να περπατά σιγότερα απ’ ό,τι αν φορούσε παπούτσια.
-Τροχάδην! του φώναξε και τον έσπρωχνε με την κάννη, αλλά ο Ελής εξακολουθούσε να βαδίζει κανονικά.
-Τρέξε, την Παναγιά σου! του λέει μια στιγμή κι ο Ελής κάνει γρηγορότερα τα τελευταία βήματα.
-Τροχάδην το λένε αυτό στο χωριό σου; λυσσάει ο δεσμοφύλακας και έξξαλος καταφέρει με την κάννη δυο απανωτά χτυπήματα στα πλευρά του Ελή.
Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε ένας περίεργος διπλός κρότος, κατι σαν “φλοπ”, “φλοπ”, και μονομιάς ο Ελής σωριάστηκε στο κατώφλι της πόρτας. Και πριν καλά-καλά προφτάσουν να αντιληφθούν οι άλλοι κρατούμενοι τι συνέβη, ακούστηκαν τα ουρλιαχτά ενός αξιωματικού, που είχε τρέξει εκεί κίτρινος σαν λεμόνι…».

Πράγματι, χαμηλά στα πλευρά βρήκαν την είσοδο δύο απανωτών βλημάτων που είχαν περάσει μέσα απο το θώρακα, είχαν κόψει την αορτή στην περιοχή της καρδιάς και είχαν σταματήσει κάτω απο το δέρμα, στην αριστερή μασχάλη του θύματος. Ήταν 25 Απριλίου του 1967. Τέσσερις μέρες μετά την κατάλυση του πολιτεύματος από τους Συνταγματάρχες.

Ο κομοτηναίος Ελής, άνθρωπος γυμνασμένος και αρκετά γεροδεμένος (κάποιες μαρτυρίες αναφέρουν ότι ήταν και ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής) έμελε να είναι ο πρώτος νεκρός της Χούντας, προς τιμήν του οποίου το μόνο που έχουν κάνει οι αρχές της Θράκης είναι να δώσουν το όνομά του σε έναν δρόμο στην Κομοτηνή. Ήταν ο πρώτος νεκρός που απλά επιβεβαίωνε την αρχή μιας κατάμαυρης για την ολόκληρη χώρα επταετίας.  Μια επταετίας που κορυφώθηκε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου, σαν σήμερα 40 χρόνια πριν. Μιας επταετίας που ολοκληρώθηκε οκτώ μήνες μετά με την μεγάλη τραγωδία της Κύπρου…