Ένας από τους ιστορικότερους θεσμούς του ποδοσφαίρου της Ξάνθης, το Κύπελλο Ξάνθης, συμπληρώνει φέτος 39 χρόνια. Τον συνθέτουν σπουδαία ρεκόρ, μεγάλα παιχνίδια που ακόμη και σήμερα οι παλαιότεροι τα θυμόνται σαν να ήταν χτες, αλλά και πολύ μεγάλες ομάδες που κάποιες πλέον δεν υπάρχουν και άλλες δεν θυμίζουν τίποτα από το ένδοξο παρελθόν τους.
Οι δύο μονομάχοι του Σαββάτου η περσινή κυπελλούχος Αναγέννηση Θαλασσιάς που κατέκτησε τον πρώτο τίτλο της ιστορίας της, κερδίζοντας στον 38ο τελικό του Κυπέλλου Ερασιτεχνών της ΕΠΣ Ξάνθης με 2-0 τον Παύλο Μελά Κουτσού, με μεγάλο πρωταγωνιστή τον αρχηγό της Γιάννη Καζάκη που πέτυχε και τα δύο γκολ της ομάδας (θυμηθείτε ΕΔΩ) και ο “πρωτάρης” σε τελικό αλλά φαβορί Άρης Αβάτου εκτός από το κύπελλο όπως φαίνεται θα είναι και οι δυο διεκδικητές του τίτλου του πρωταθλήματος και της ανόδου στην Γ’ Εθνική.
Πέμπτη συμμετοχή σε τελικό αυτή για την Αναγέννηση Θαλασσιάς που έφτασε τελικά στην πηγή και ήπιε νερό πέρυσι στην τέταρτη συμμετοχής της και θέλει να το επαναλάβει και φέτος, ενώ ο πρωτοπόρος του πρωταθλήματος Άρης Αβάτου και πρώτη φορά σε τελικό κυπέλλου θέλει να είναι ο τρίτος κάτοχος στην σειρά μετά τον Ηρακλή Ν. Ζυγού και την Θαλασσιά πέρυσι που σηκώνει για πρωτη φορά την “κούπα” του κυπέλλου στην ΕΠΣ Ξάνθης.
Πολυνίκης του θεσμού είναι ο Ορφέας Ξάνθης με 9, ενώ τον ακολουθεί η έτερη μεγάλη ομάδα της πόλης της Ξάνθης, η ιστορική Ασπίδα με 7. Απο τρεις έχουν οι Β52 Γενησέας και η Δόξα Ξάνθης.
Μοναδική ομάδα της Ξάνθης που κατέκτησε το Κύπελλο Ερασιτεχνών Ελλάδας είναι η Ασπίδα Ξάνθης την περίοδο 1991- 1992 κέρδισε στα πέναλτι την Κέρκυρα με 3-1, μετά το 0-0 σε κανονική περίοδο και παράταση.
Την μεγαλύτερη νίκη σε τελικό σημείωσε ο Α.ΠΟ.Ξ το 1997 οπού κέρδισε με 6-0 την Β’52 Γενησέας, ακολουθεί η νίκη της Ασπίδας Ξάνθης επί του Άτλα Σελίνου με 6-1 το 1992, και η νίκη του Ορφέα Ξάνθης επί του Α.ΠΟ.Ξ. με 5-0 το 1999.
Στους τρείς από τους πέντε συνολικά τελικούς που πήγαν στα πέναλτι συμμετείχε ο Ορφέας Ξάνθης. Από τους οποίους κατέκτησε τους δύο (2003-2004, 2008-2009), ενώ από έναν τίτλο στα πέναλτι έχουν ΑΟ Βιστωνίδα (2007-2008), Ατρόμητος Χρύσας (1985-1986) και Παύλος Μελάς Κουτσού (2013-2014)
Αναλυτικά όλοι οι Κυπελλούχοι Ξάνθης:
Ορφέας Ξάνθης: 9 (1997-98, 1998-99, 2002-03, 2003-04,2006-07, 2008-09,2009-10, 2010-11, 2011-12.)
Ασπίδα Ξάνθης: 7 (1978-79, 1979-80, 1980-81, 1981-82, 1988-89, 1991-92, 2001-02)
Β 52 Γενησέας: 3 ( 1992-93, 1993-94, 1995-96.)
Δόξα Ξάνθης: 3 (1999-2000, 2000-01,2004-05)
Παύλος Μελάς Κουτσού: 2 (2012-2013, 2013-2014)
Ατρόμητος Χρύσας: 2 (1983-84, 1985-86)
Ελπίς Γενησέας: 2 (1986-87, 1990-91)
Ερμής Μάνδρας: 1 (1982-83)
Κεραυνός Λευκόπετρας: 1 (1984-85)
Κεσσάνη Ερασμίου: 1 (1987-88)
Ερασιτέχνες ΑΟΞ: 1 (1989-90)
Δημόκριτος Αβδήρων: 1 (1994-95)
ΑΠΟΞ: 1 (1996-97)
Εχίνος Σπορ: 1 (2005-06)
ΑΟ Βιστωνίδας: 1 (2007-08)
Ηρακλής Ζυγού: 1 (2014-2015)
Αναγέννηση Θαλασσιάς: 1 (2015-16)
Αναλυτικά όλοι οι τελικοί Κυπέλλου Ξάνθης:
1978-79 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΘΡΑΚΗ ΣΥΔΙΝΗΣ 4-2
1979-80 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΠΟΛΛΟΝ ΠΟΛΥΣΙΤΟΥ 3-0
1980-81 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΕΤΟΣ ΤΟΞΟΤΩΝ 3-1
1981-82 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΕΡΜΗΣ ΜΑΝΔΡΑΣ 2-1
1982-83 ΕΡΜΗΣ ΜΑΝΔΡΑΣ – ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ 3-1 (1-1 κανονική διάρκεια)
1983-84 ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ ΧΡΥΣΑΣ – ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΛΕΥΚΟΠΕΤΡΑΣ 1-0
1984-85 ΕΛΠΙΔΑ ΓΕΝΙΣΕΑΣ – ΚΕΡΑΥΝΟΣ ΛΕΥΚΟΠΕΤΡΑΣ 1-2
1985-86 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ ΧΡΥΣΑΣ 3-3 (2-4 στα πέναλτι)
1986-87 ΕΛΠΙΔΑ ΓΕΝΙΣΕΑΣ – ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΛΒΙΟΥ 3-1
1987-88 ΚΕΣΣΑΝΗ ΕΡΑΣΜΙΟΥ – ΔΟΞΑ ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗΣ 1-0
1988-89 ΑΣΠΙΔΑ ΠΗΓΑΔΙΩΝ – ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ 1-3
1989-90 ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΑΟΞ – ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥ 1-0
1990-91 ΑΣΠΙΔΑ ΠΗΓΑΔΙΩΝ – ΕΛΠΙΔΑ ΓΕΝΙΣΕΑΣ 1-4
1991-92 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΤΛΑΣ ΣΕΛΙΝΟΥ 6-1
1992-93 Β 52 ΓΕΝΙΣΕΑΣ – ΔΙΑΓΟΡΑΣ Ν. ΚΕΣΣΑΝΗΣ 3-1
1993-94 Β 52 ΓΕΝΙΣΕΑΣ – ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 2-0
1994-95 ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ ΑΒΔΗΡΩΝ – ΘΡΑΚΗ ΣΥΔΙΝΗΣ 1-0
1995-96 ΑΠΟΞ – Β 52 ΓΕΝΙΣΕΑΣ 2-3
1996-97 ΑΠΟΞ – Β 52 ΓΕΝΙΣΕΑΣ 6-0
1997-98 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΕΚ ΔΙΟΜΗΔΕΙΑΣ 3-1
1998-99 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΠΟΞ 5-0
1999-2000 ΔΟΞΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ 2-1 (0-0 κανονική διάρκεια)
2000-01 ΔΟΞΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 1-0
2001-02 ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ – ΔΟΞΑ ΞΑΝΘΗΣ 1-0
2002-03 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΕ ΚΟΤΥΛΗ 2-1
2003-04 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ 1-1 (4-2 στα πέναλτι)
2004-05 ΑΠΟΛΛΟΝ ΔΙΟΜΗΔΕΙΑΣ – ΔΟΞΑ ΞΑΝΘΗΣ 2-3
2005-06 ΑΝΑΓΕΝΝΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ – ΕΧΙΝΟΣ ΣΠΟΡ 0-2 (0-0 κανονική διάρκεια)
2006-07 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΕΧΙΝΟΣ ΣΠΟΡ 1-0 (0-0 κανονική διάρκεια)
2007-08 ΑΟ ΒΙΣΤΟΝΙΔΑ – ΑΣΠΙΔΑ ΞΑΝΘΗΣ 1-1 (3-1 στα πέναλτι)
2008-09 ΑΟ ΒΙΣΤΟΝΙΔΑ – ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 1-1 (3-5 στα πέναλτι)
2009-10 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΕΧΙΝΟΣ ΣΠΟΡ 2-1
2010-11 ΑΤΡΟΜΗΤΟΣ ΧΡΥΣΑΣ – ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 0-4
2011-12 ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ – ΑΡΗΣ ΠΕΤΕΙΝΟΥ 3-1
2012-13 ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ – ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥ 0-1
2013-14 ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥ – ΑΣΤΕΡΑΣ ΜΑΓΙΚΟΥ 1-1 (2-2 παράταση, 4-2 στα πέναλτι)
2014-15 ΗΡΑΚΛΗΣ ΝΕΟΥ ΖΥΓΟΥ – ΟΡΦΕΑΣ ΞΑΝΘΗΣ 0-0 ( 5-4 στα πέναλτι)
2015-16 ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ ΚΟΥΤΣΟΥ-ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ 0-2
